Nhiều doanh nghiệp đã bị lỗ nặng do chênh lệch tỷ giá giữa tiền đồng và đô la Mỹ trong thời gian qua. Trong nỗ lực tìm giải pháp giảm lỗ do tỷ giá, doanh nghiệp cũng mong mỏi Nhà nước cần sớm đưa ra những giải pháp ổn định tỷ giá trong năm 2011.

“Nhức đầu” vì tỷ giá

Tỷ giá biến động mạnh trong thời gian ngắn, lại rơi vào thời điểm cuối năm, nhiều doanh nghiệp đã bị ảnh hưởng nặng nề. Doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa, đầu tư máy móc thiết bị thanh toán bằng đô la Mỹ đang phải “nhức đầu” để cân đối các hạng mục kinh doanh, đầu tư để hạn chế lỗ vì tỷ giá.

Trung tuần tháng 12-2010, Công ty Bảo Gia Khanh ký hợp đồng thi công nội thất văn phòng cho khách hàng có nhà máy ở khu công nghiệp Nhơn Trạch (Đồng Nai), trong phần vật liệu có 500 tấm ván ép. Giá một tấm ván ép nhập khẩu từ Malaysia khi ký hợp đồng với khách là 360.000 đồng/ tấm.

“Do biến động tỷ giá, chỉ trong vài ngày, khi thanh toán cho đối tác, mỗi tấm ván ép doanh nghiệp phải chi thêm 20.000 đồng. Giá cả biến động làm đảo lộn mọi tính toán của chúng tôi. Nếu Nhà nước không có chính sách ngăn chặn sự biến động tỷ giá, chắc chắn giới doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ lỗ nặng!”, ông Ngô Chí Hiếu, Giám đốc công ty, nói.

Với mức lãi suất ngân hàng 17% như hiện nay cộng với tỷ giá biến động bất thường càng làm cho doanh nghiệp lâm vào cảnh khó khăn. Ông Hiếu nói thêm: “Doanh nghiệp nào giỏi xoay xở lắm thì cũng chỉ đủ tiền lãi trả khoản vay ngân hàng, đóng thuế cho Nhà nước”.

Cũng liên quan đến tỷ giá, theo đại diện Công ty cổ phần Giấy Sài Gòn, doanh nghiệp sẽ tiếp tục gặp khó khăn về vấn đề này trong nửa đầu năm 2011. Năm nay Giấy Sài Gòn sẽ đưa vào vận hành dự án mới có tổng vốn đầu tư 2.000 tỉ đồng. Trên 80% máy móc được nhập từ nước ngoài, chủ yếu là châu Âu và Mỹ. 70% vốn đầu tư mua máy móc là ngoại tệ vay ngân hàng. Vậy nên ngay khi tỷ giá và lãi suất biến động bất thường, doanh nghiệp đã bị lỗ gần 20 tỉ đồng trong việc đầu tư dây chuyền sản xuất giấy nói trên.

Doanh nghiệp còn bị thiệt hại “kép” khi các ngân hàng không chấp nhận thanh toán bằng đô la Mỹ được mua ngoài thị trường tự do. Để có đô la Mỹ trả cho người bán, doanh nghiệp phải vay tiền đồng của ngân hàng, mua đô la Mỹ bên ngoài với giá cao. Nhằm hợp pháp hóa những đồng đô la này, khi thanh toán cho đối tác qua ngân hàng, doanh nghiệp tiếp tục bán số đô la này lại cho các ngân hàng, theo tỷ giá đã quy định không quá 19.500 đồng/đô la. Hiện giá đô la Mỹ thị trường tự do cao hơn tỷ giá liên ngân hàng từ 1.200-1.300 đồng/đô la. Tính ra nếu doanh nghiệp phải trả 1 triệu đô la Mỹ cho đối tác qua ngân hàng sẽ phải tốn thêm ít nhất là 1,2 tỉ đồng cho khoản bù chênh lệch nói trên.

Giám đốc một công ty nước giải khát cho biết mức lãi ròng của doanh nghiệp trong ngành giải khát không quá 20%/năm trong khi doanh nghiệp bị lỗ vì tỷ giá 15% và gánh thêm khoản lãi suất ngân hàng 17%/năm. Ông tính toán: nếu doanh nghiệp ngưng sản xuất, đem số tiền mặt hiện có gửi ngân hàng thì chắc chắn “ngồi chơi còn có lời hơn kinh doanh”.

Giải pháp ưu tiên... tự xoay xở

Chuẩn bị cho việc kinh doanh trong năm 2011, nhiều doanh nghiệp đã có phương án đối phó với tỷ giá, bởi nói như họ, “phải tự cứu mình, trong khi chờ đợi những chính sách vĩ mô của Nhà nước”.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Anh, Giám đốc điều hành Công TNHH - Thương mại Âu Á, chuyên nhập khẩu hàng tiêu dùng từ châu Âu và Mỹ, cho biết để đối phó với tình hình biến động tỷ giá, công ty yêu cầu đối tác xuất khẩu áp dụng cơ chế thanh toán linh hoạt hơn. Cụ thể, vào thời điểm Âu Á nhập khẩu, nếu chênh lệch giữa đô la Mỹ và tiền đồng quá lớn, Âu Á sẽ được phép chuyển đổi đồng tiền thanh toán khác, nhằm giảm lỗ về tỷ giá.

“Khách hàng hoàn toàn đồng ý với yêu cầu này. Đơn cử, có thời điểm chúng tôi nhập một lô hàng từ Úc, thông thường sẽ thanh toán bằng đô la Mỹ, nhưng nếu vậy thì chúng tôi sẽ bị lỗ. Khách hàng đã chấp nhận cho chúng tôi thanh toán bằng đô la Úc”, bà Hoàng Anh cho biết.

Công ty Âu Á luôn theo sát diễn biến các đồng tiền, để chọn loại ngoại tệ có lợi nhất cho lô hàng nhập khẩu của công ty. Thời gian qua, theo bà Hoàng Anh, nhờ cách áp dụng phương thức thanh toán tỷ giá linh hoạt này, mỗi lô hàng nhập khẩu, công ty giảm lỗ từ 50-100 triệu đồng.

Nhằm giảm thiểu rủi ro về tỷ giá trong năm 2011, ông Lê Tấn Phước, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Kỹ nghệ lạnh (Sarefico), đã đàm phán với những nhà cung cấp để ấn định một tỷ giá cố định trong vòng ba tháng. Ngoài ra, công ty cũng hướng đến việc tìm những nhà cung cấp trong nước, khi mua thiết bị máy móc sử dụng tiền đồng để thanh toán và cùng chia sẻ rủi ro với đối tác. “Làm được điều này, Sarefico buộc phải ứng tiền nhiều hơn cho các nhà cung cấp. Bên cạnh đó, công ty cũng yêu cầu các chủ đầu tư chia sẻ biến động về tỷ giá bằng cách nâng tỷ lệ thanh toán trước cho công ty từ 20% lên đến 50% giá trị hợp đồng”, ông Phước nói.

Điều chỉnh chính sách vĩ mô theo hướng ổn định hơn là điều mà nhiều doanh nghiệp trông đợi từ phía Nhà nước trong tình hình hiện nay, trong đó có vấn đề cần ưu tiên ổn định tỷ giá. Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam cần tránh phụ thuộc quá nhiều vào đô la Mỹ trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ đang có nhiều thay đổi. Việc chuyển đổi thanh toán sang một ngoại tệ khác trong thanh toán quốc tế hiện nay đang gặp nhiều thuận lợi, vì những đối tác của doanh nghiệp Việt Nam cũng khuyến khích việc thanh toán bằng đồng tiền của họ, nhằm tránh rủi ro từ đô la Mỹ.

Có lẽ doanh nghiệp nên sớm thành lập bộ phận theo dõi tỷ giá của thị trường tiền tệ nhằm hạn chế tối đa những thiệt hại do tỷ giá gây ra, thông qua việc lập quỹ dự phòng biến động tỷ giá.

(TBKTSG)